Wat verhoogt de kans op hart en vaatziekten?

Soorten hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten vormen een brede categorie van aandoeningen die het hart en de bloedvaten aantasten. Enkele veelvoorkomende typen zijn:

• Coronaire hartziekte: Deze ziekte ontstaat wanneer de bloedvaten die het hart van bloed voorzien vernauwd raken door plaque, een ophoping van cholesterol en andere stoffen. Dit kan leiden tot angina pectoris (pijn op de borst) en verhoogt het risico op een hartaanval.
• Beroerte: Een beroerte ontstaat wanneer de bloedtoevoer naar de hersenen wordt geblokkeerd, meestal door een bloedstolsel. Dit kan ernstige gevolgen hebben, zoals verlamming en spraakproblemen. Mensen met een hoge bloeddruk en hoog cholesterol lopen een verhoogd risico op een beroerte.
• Hartfalen: Bij hartfalen kan het hart niet voldoende bloed rondpompen om in de behoeften van het lichaam te voorzien. Dit kan worden veroorzaakt door langdurige hoge bloeddruk en andere chronische aandoeningen zoals diabetes mellitus en chronische obstructieve longziekten.
• Hartritmestoornissen: Onregelmatige hartslagen, zoals te snelle of te trage hartslagen, komen veel voor en kunnen leiden tot vermoeidheid, kortademigheid en in sommige gevallen zelfs tot beroertes.

Symptomen van hart- en vaatziekten

De symptomen van hart- en vaatziekten kunnen variëren afhankelijk van de specifieke aandoening. Veelvoorkomende klachten zijn:

• Pijn of ongemak op de borst: Dit kan een signaal zijn van angina pectoris, vaak veroorzaakt door coronaire hartziekte.
• Kortademigheid: Dit kan optreden bij hartfalen of als gevolg van verminderde doorbloeding.
• Vermoeidheid en zwakte: Vooral bij hartfalen is dit een veelvoorkomend symptoom.
• Hartkloppingen of een onregelmatige hartslag: Dit kan wijzen op een hartritmestoornis, zoals atriumfibrilleren.

Risicofactoren voor hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten worden beïnvloed door zowel beïnvloedbare als niet-beïnvloedbare risicofactoren:

Niet-beïnvloedbare risicofactoren

• Leeftijd en geslacht: Mannen boven de 50 en vrouwen boven de 60 lopen een groter risico op hart- en vaatziekten. Oudere leeftijd is een belangrijke risicofactor vanwege de natuurlijke veroudering van de bloedvaten.
• Genetische aanleg: Een familiegeschiedenis van hart- en vaatziekten, vooral op jonge leeftijd, kan wijzen op erfelijke risicofactoren zoals verhoogd cholesterolgehalte.

Beïnvloedbare risicofactoren

• Hoge bloeddruk: Hoge druk in de bloedvaten verhoogt het risico op schade aan de vaatwanden, wat kan leiden tot aderverkalking en plaquevorming.
• Hoog cholesterol: Slechte cholesterol (LDL) draagt bij aan plaquevorming in de slagaders. Door voedingskeuzes, zoals het beperken van verzadigde vetten en transvetten, kan men het cholesterol verlagen.
• Overgewicht en obesitas: Een hoge Body Mass Index (BMI) en buikvet zijn belangrijke risicofactoren. Afvallen en het behouden van een gezond gewicht kunnen helpen om bloeddruk en cholesterol te verlagen.
• Leefstijlkeuzes: Roken, overmatig alcoholgebruik, een ongezond voedingspatroon en gebrek aan beweging dragen bij aan het risico op hart- en vaatziekten. Het volgen van een gezonde leefstijl kan deze risico’s aanzienlijk verminderen.

Invloed van leefstijl op hartgezondheid

Een gezonde leefstijl kan de kans op hart- en vaatziekten aanzienlijk verkleinen. Enkele aanbevelingen zijn:

• Gezond voedingspatroon: Een dieet met veel groenten, fruit, volkoren graanproducten en gezonde vetten, zoals omega-3-vetzuren uit vis, is bevorderlijk voor een gezond cholesterolgehalte en een lagere bloeddruk.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Fysieke activiteit, zoals wandelen of fietsen, helpt om het hart sterker te maken en de bloeddruk en cholesterolwaarden te verlagen. Een richtlijn is om minstens vijf keer per week 30 minuten matig intensief te bewegen.
• Beperken van alcohol en zout: Het is raadzaam om alcohol te beperken tot maximaal één glas per dag en de zoutinname te reduceren om de bloeddruk gezond te houden.

Belang van regelmatige gezondheidscontroles

Het monitoren van belangrijke gezondheidswaarden zoals bloeddruk en cholesterol is essentieel om risicofactoren vroegtijdig op te sporen. Door regelmatige medische onderzoeken kunnen risicofactoren zoals hoge bloeddruk of een hoog cholesterolgehalte tijdig worden behandeld, wat het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk verlaagt. Specifieke groepen zoals ouderen, mensen met diabetes, en mensen met een genetische aanleg voor hart- en vaatziekten hebben baat bij frequente controles.

Specifieke risicogroepen

• Vrouwen en hartziekten: Bij vrouwen komen hart- en vaatziekten vaak later voor dan bij mannen, maar ze lopen bij het ouder worden een vergelijkbaar risico. Ze hebben vaak minder duidelijke symptomen, wat kan leiden tot latere diagnoses.
• Oudere volwassenen: Oudere mensen, vooral mannen ouder dan 50 en vrouwen ouder dan 60, hebben een verhoogd risico door de veroudering van de bloedvaten en vaak ook bijkomende chronische aandoeningen.
• Mensen met chronische aandoeningen: Mensen met diabetes, chronische nierschade en reumatische ziekten lopen vaak een verhoogd risico op hart- en vaatziekten door de extra belasting die deze aandoeningen op het hart en de bloedvaten leggen.

Preventiestrategieën voor hart- en vaatziekten

Om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen, is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen, zoals:

• Voedingsaanpassingen: Een gezond dieet met veel groenten, fruit, volkoren producten en weinig verzadigde vetten en zout helpt om het cholesterol en de bloeddruk te verlagen.
• Regelmatige lichaamsbeweging: Fysieke activiteit versterkt het hart en verbetert de bloedcirculatie. Matig intensieve beweging, zoals wandelen en fietsen, wordt aanbevolen voor minstens 150 minuten per week.
• Gezond gewicht en stressbeheer: Het behouden van een gezond gewicht en het beheersen van psychosociale stress dragen bij aan een betere cardiovasculaire gezondheid. Chronische stress kan het risico op hoge bloeddruk en hart- en vaatziekten verhogen.

Een multidisciplinaire aanpak die deze risicofactoren adresseert, kan effectief zijn in het verminderen van de kans op hart- en vaatziekten en het bevorderen van een betere algehele gezondheid.