Voor het vaststellen van onzichtbaar hartfalen is een test nodig waarbij de patiënt tijdens inspanning wordt onderzocht. In het UMCG gebruiken jullie jullie verschillende testen. Wat heeft deze test voor meerwaarde voor patiënten?

Op dit moment zijn er twee bewezen effectieve inspanningstesten beschikbaar voor het vaststellen van onzichtbaar hartfalen: een inspannings-echocardiogram en inspannings-drukmeting. En van een derde test zijn we bezig het nut en noodzaak te onderzoeken: de inspannings-MRI. 

De inspannings-MRI hebben we in het UMCG ontwikkeld samen met de afdeling Radiologie. Die test wordt momenteel alleen gebruikt in het kader van onderzoek. Het is dus geen onderdeel van de standaard zorg. We bekijken nu wat precies de voordelen van de inspannings-MRI zijn ten opzichte van de andere twee inspanningsonderzoeken. We onderzoeken bijvoorbeeld of we op deze manier HFpEF kunnen diagnosticeren. Mocht dat lukken, dan betekent dit dat je in de toekomst wellicht HFpEF kunt ‘vangen’ zonder dat daar een bloederig onderzoek voor nodig is. Daardoor heb je ook minder risico op complicaties tijdens inspannings-drukmeting. Die zijn weliswaar al heel laag voor dit onderzoek, maar niet nul. 

Vanuit onze focus op het vrouwenhart zijn wij vooral geïnteresseerd in HFpEF. In jullie lezing vertel je dat deze ziekte vooral oudere vrouwen treft. In onze achterban zitten vooral vrouwen van onder de 65. Bij sommigen van hen is er al sprake van een verstijfde hartspier. Wat kunnen deze vrouwen doen om te voorkomen dat ze daadwerkelijk hartfalen krijgen?

Dit is een lastige vraag, vooral omdat we nog steeds niet helemaal begrijpen hoe HFpEF precies ontstaat. Wat we vaak zien is dat HFpEF optreedt in oudere dames die al langere tijd bekend zijn met hoge bloeddruk en/of suikerziekte en/of overgewicht en/of boezemfibrilleren en/of chronische nierschade. Persoonlijk denk ik dat HFpEF vaak een optelsom is van verschillende factoren die er uiteindelijk voor zorgen dat je hart stijf wordt. Dit is een verschil met HFrEF, waarbij je vaak één oorzaak kunt aanwijzen als oorzaak van het hartfalen. 

Ouder worden is iets dat je niet tegen kunt houden, maar andere zaken zoals overgewicht en hoge bloeddruk zijn wél iets waar je zelf wat aan kunt doen. Uit onderzoek blijkt dat vooral overgewicht (vanaf een BMI van 25 en hoger) zorgt voor een toename van HFpEF. En hoe hoger je gewicht wordt, des te groter wordt de kans dat je HFpEF krijgt. 

Nog een probleem specifiek voor vrouwen: de klachten van hartfalen overlappen deels met overgangsklachten, waardoor hartfalen soms niet tijdig herkend wordt. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat huisartsen, cardiologen en andere zorgverleners onzichtbaar hartfalen beter kunnen herkennen, zodat er eerder met een goede behandeling gestart kan worden?

Tot tien jaar geleden waren er een heleboel cardiologen die beweerden dat HFpEF niet bestond. En ook nu merk ik vaak nog, zeker bij de wat oudere (mannelijke) cardiologen, dat ze HFpEF maar een lastige ziekte vinden, en dat ze niet zo goed weten wat ze er mee aan moeten. Als cardiologen dit ziektebeeld al niet herkennen, hoe kunnen we dit dan verwachten van andere zorgverleners, die deze patiënten nog minder vaak zien? Ik zet me ervoor in om zoveel mogelijk mensen bij te scholen over dit ziektebeeld, en om zoveel mogelijk informatie aan verschillende artsen te geven. Zo heb ik al nascholing gegeven op verschillende plekken in het land. Ik heb ook gesproken met internisten, en binnenkort ga ik nascholing geven aan huisartsen en PA’ers. 

HFpEF moet hoger op de agenda komen dan dat het nu staat. Want om als patiënt erkenning te krijgen zullen eerst meer zorgverleners dit ziektebeeld moeten herkennen.