Wat is de prevalentie van hart en vaatziekten?

Jaarlijkse sterftecijfers door hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten blijven wereldwijd een van de belangrijkste doodsoorzaken, en dit geldt ook voor Nederland. Jaarlijks sterven duizenden mensen aan deze ziekten, waarbij mannen en vrouwen elk hun eigen risicoprofielen en leeftijdspatronen laten zien. De absolute sterftecijfers zijn hoger bij mannen op jongere leeftijd, terwijl vrouwen na de menopauze een inhaalslag maken door het verlies van beschermend oestrogeen. Het Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde verzamelt data over de sterftecijfers en toont aan dat deze sinds 2020 licht zijn gestegen, mogelijk door bijkomende factoren zoals de COVID-19-pandemie.

Ziekenhuisopnames en gezondheidseffecten

Hart- en vaatziekten leiden jaarlijks tot een aanzienlijk aantal ziekenhuisopnames, zowel in de vorm van dagopnamen als langdurige opnames. De prevalentie van ziekenhuisopnames voor cardiovasculaire problemen is hoog bij mannen en stijgt naarmate de leeftijd toeneemt. Onder vrouwen neemt het aantal opnames vooral toe in de oudere leeftijdsgroepen. Gegevens van Dutch Hospital Data geven inzicht in het aantal klinische opnames en de gemiddelde ligduur per leeftijdsgroep. Hartfalen is vaak een belangrijke oorzaak voor deze opnames, evenals acute aandoeningen zoals hartinfarcten. Vrouwen blijven vaak langer in het ziekenhuis vanwege complexe klachten en de aanwezigheid van subtiele symptomen.

Prognose na de eerste opname

Na een eerste ziekenhuisopname voor hart- en vaatziekten hangt de prognose af van verschillende factoren, waaronder leeftijd, geslacht en de aanwezigheid van bijkomende aandoeningen zoals diabetes en hoge bloeddruk. Onderzoek wijst uit dat patiënten na een eerste opname voor hartfalen of een hartaanval een verhoogd risico hebben op heropnames en sterfte. Bij vrouwen is de prognose na een eerste opname vaak complexer, mede door de invloed van hormonen en de kleinere bloedvaten die vrouwen kwetsbaar maken voor microvasculaire complicaties.

Hartfalen: oorzaken en impact

Hartfalen is een veelvoorkomende oorzaak van ziekenhuisopnames en wordt gekenmerkt door het onvermogen van het hart om bloed effectief rond te pompen. Dit leidt tot klachten zoals kortademigheid, vermoeidheid en vochtophoping. Hartfalen treft vooral oudere mensen, maar ook jongere leeftijdsgroepen met risicofactoren zoals overgewicht, hoge bloeddruk of diabetes lopen gevaar. Het Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen benadrukt dat preventieve maatregelen, zoals een gezonde levensstijl, essentieel zijn om hartfalen en andere cardiovasculaire aandoeningen te voorkomen.

Risicofactoren voor hart- en vaatziekten

De belangrijkste risicofactoren voor hart- en vaatziekten zijn hoge bloeddruk, hoog cholesterol, diabetes, roken, en een ongezonde leefstijl. Alcoholgebruik verhoogt het cardiovasculaire risico en kan leiden tot hartritmestoornissen en hoge bloeddruk. Zware drinkers hebben een hoger risico op hartziekten, net als rokers en mensen met overgewicht. Leefstijlfactoren zoals roken en overmatig alcoholgebruik beïnvloeden niet alleen het directe risico op hartproblemen, maar dragen ook bij aan de daling van de levensverwachting.

Geslacht en hart- en vaatziekten

Mannen en vrouwen hebben elk hun eigen risicoprofielen voor hart- en vaatziekten. Bij mannen komen deze ziekten vaker op jongere leeftijd voor, terwijl het risico bij vrouwen vooral toeneemt na de menopauze door hormonale veranderingen. Bij vrouwen kan een hogere leeftijd samen met factoren zoals zwangerschapshypertensie en diabetes het risico verhogen. Hart- en vaatziekten blijven de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen, maar deze worden vaak later herkend doordat symptomen subtieler kunnen zijn.

Alcoholgebruik en zijn effecten

Alcoholconsumptie heeft een grote invloed op hartgezondheid. Zware drinkers hebben een hoger risico op hartritmestoornissen en een verhoogde bloeddruk, wat kan leiden tot hartfalen en andere ernstige complicaties. Het Expertisecentrum Alcohol adviseert dat zowel mannen als vrouwen hun alcoholinname beperken om hun cardiovasculaire risico te verlagen. Voor vrouwen is de aanbevolen limiet lager vanwege hun biologische gevoeligheid voor alcoholgerelateerde gezondheidsrisico’s.

Sociaaleconomische status en gezondheidsuitkomsten

Er is een duidelijke link tussen sociaaleconomische status en het risico op hart- en vaatziekten. Mensen met een lagere sociaaleconomische status hebben vaak minder toegang tot gezondheidszorg en leven gemiddeld ongezonder, wat bijdraagt aan een hoger cardiovasculair risico. Roken, slechte voeding en beperkte toegang tot preventieve zorg komen vaker voor in deze groepen. Ook in stedelijke gebieden zijn de sterftecijfers doorgaans hoger dan op het platteland, wat een zorgwekkende trend is.

Leefstijlfactoren en hun invloed

Een gezonde leefstijl, met voldoende beweging, gezonde voeding en het vermijden van roken en overmatig alcoholgebruik, helpt om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen. Lichaamsactiviteit draagt bij aan een lagere bloeddruk en gezondere bloedvaten, terwijl gezonde voeding helpt om het cholesterolgehalte en gewicht te beheersen. Preventieve initiatieven zoals het promoten van fysieke activiteit en gezonde voedingskeuzes zijn cruciaal voor het verlagen van de prevalentie van hart- en vaatziekten.

Stijging van sterftecijfers sinds 2020

Sinds 2020 is er wereldwijd een lichte stijging in de sterftecijfers door hart- en vaatziekten, mogelijk als gevolg van de COVID-19-pandemie. De pandemie heeft geleid tot een toename van risicofactoren, zoals minder lichaamsbeweging en een toename van stress. Daarnaast hebben veel mensen tijdens de pandemie medische zorg uitgesteld, wat bijgedragen kan hebben aan een verslechtering van hun gezondheid. Het is essentieel om deze stijging om te buigen door gezondheidszorg toegankelijker te maken en preventieve maatregelen te versterken.

Aanbevelingen voor preventie

Om het risico op hart- en vaatziekten te verlagen, worden mensen aangemoedigd om een gezonde leefstijl aan te nemen, met aandacht voor een gebalanceerd dieet, regelmatige lichaamsbeweging en het vermijden van risicofactoren zoals roken en alcoholgebruik. Daarnaast kunnen screening en tijdige diagnose helpen om risicofactoren vroegtijdig op te sporen. Het verbeteren van de toegang tot gezondheidszorg is belangrijk om iedereen de kans te geven om preventieve maatregelen te nemen en de juiste medische zorg te ontvangen wanneer nodig.