Mogelijke oorzaken van duizeligheid bij het opstaan uit bed

Een van de meest voorkomende oorzaken van duizeligheid bij het opstaan uit bed is orthostatische hypotensie. Dit is een plotselinge bloeddrukdaling die optreedt wanneer je snel van houding verandert, bijvoorbeeld van liggen naar staan. Wanneer de bloeddruk plotseling zakt, krijgt het hoofd tijdelijk onvoldoende bloed en zuurstof, wat leidt tot een licht gevoel of duizeligheid. Dit komt vaker voor bij oudere mensen en mensen met een lagere bloeddruk, maar kan ook worden beïnvloed door uitdroging, medicatiegebruik of een recente ziekte.

Benigne Paroxysmale Positieduizeligheid (BPPD) is een andere veelvoorkomende oorzaak. Dit type duizeligheid wordt veroorzaakt door kleine kristallen die zich in het evenwichtsorgaan in het binnenoor bevinden. Wanneer deze kristallen bewegen, veroorzaken ze een korte, maar hevige draaiduizeligheid, vooral bij het maken van specifieke bewegingen van het hoofd, zoals snel omdraaien of opstaan. Dit kan ook gepaard gaan met misselijkheid en een onvast gevoel.

Medicatie kan eveneens een rol spelen bij duizeligheid bij het opstaan. Bepaalde medicijnen, zoals diuretica of bloeddrukverlagers, kunnen een lage bloeddruk veroorzaken, vooral bij het plotseling veranderen van houding. Medicijnen die bijwerkingen hebben zoals duizeligheid of oorsuizen kunnen dit probleem verergeren. Bijwerkingen van medicijnen moeten altijd met een arts besproken worden om te bepalen of een aanpassing van de medicatie nodig is.

Veelvoorkomende klachten en symptomen

De klachten bij duizeligheid bij het opstaan variëren van een licht gevoel in het hoofd tot een heftig draaierig gevoel. In sommige gevallen kan de duizeligheid gepaard gaan met oorsuizen, wazig zien of zwarte vlekken voor de ogen. Dit laatste ontstaat doordat er kortdurend onvoldoende bloed en zuurstof beschikbaar is voor de hersenen. Deze klachten kunnen kort duren, meestal enkele seconden, maar in ernstige gevallen kan dit langer aanhouden.

Een misselijk gevoel is ook een veelvoorkomend symptoom, vooral als er sprake is van draaiduizeligheid of BPPD. Bij draaiduizeligheid (vertigo) voelt het alsof de omgeving draait, wat verwarring en desoriëntatie kan veroorzaken. Mensen die hier regelmatig last van hebben, merken dat de klachten vooral optreden na snelle hoofdbewegingen of een plotselinge verandering van houding.

Diagnostiek en onderzoeken

Het stellen van de juiste diagnose voor duizeligheid bij het opstaan begint vaak met een uitgebreid lichamelijk onderzoek. De arts zal vragen naar de klachten en de situaties waarin deze optreden. Specifieke tests, zoals de zogenaamde kiepproef, kunnen worden uitgevoerd om orthostatische hypotensie te bevestigen. Dit houdt in dat de bloeddruk en hartslag worden gemeten in liggende positie en vervolgens opnieuw na het opstaan.

Bij vermoedens van BPPD zal de arts mogelijk een test uitvoeren om de oogbewegingen te observeren tijdens bepaalde hoofdbewegingen. Dit kan helpen om vast te stellen of er sprake is van kristallen in het binnenoor die draaiduizeligheid veroorzaken. Een gespecialiseerd onderzoek in een audiologisch centrum kan ook noodzakelijk zijn, zeker als er andere oorzaken, zoals neuritis vestibularis (ontsteking van de evenwichtszenuw), worden overwogen.

Behandelingsopties en tips

De behandeling van duizeligheid bij het opstaan is afhankelijk van de oorzaak. Bij orthostatische hypotensie kan het helpen om langzaam op te staan en eerst even op de rand van het bed te gaan zitten voordat je volledig opstaat. Dit geeft het lichaam de tijd om zich aan te passen en de bloeddruk stabiel te houden. Voor mensen met een lage bloeddruk kan het drinken van voldoende water en het dragen van strakke steunkousen nuttig zijn.

Bij BPPD kan fysiotherapie helpen, met name de zogenaamde Epley-manoeuvre, waarbij de positie van het hoofd gecontroleerd wordt verplaatst om de kristallen terug te brengen naar hun oorspronkelijke plek in het binnenoor. Medicijnen worden soms voorgeschreven om de symptomen te verlichten, maar zijn vaak alleen een tijdelijke oplossing.

In gevallen waar medicatie een rol speelt, is het raadzaam om met de behandelend arts te overleggen over een mogelijke aanpassing van de dosis of een alternatief medicijn.