Oorzaken en symptomen van een hoog natriumgehalte

Een te hoog natriumgehalte in het bloed, of hypernatriëmie, kan verschillende oorzaken hebben. Begrijpen waar dit door kan komen, evenals de mogelijke klachten die hierbij optreden, helpt om tijdig in te grijpen en ernstige gezondheidsproblemen te voorkomen.

Oorzaken van een hoog natriumgehalte

Een verhoogd natriumgehalte kan verschillende oorzaken hebben, variërend van te veel zoutinname tot bepaalde medische aandoeningen.

• Overmatige zoutinname: Veel mensen in Nederland consumeren meer zout dan de aanbevolen 6 gram per dag (ongeveer 2,4 gram natrium). Voedingsmiddelen zoals bewerkt vlees, kant-en-klaarmaaltijden en snacks bevatten vaak hoge concentraties zout. Dit kan leiden tot een verhoogde hoeveelheid natrium in het bloed, vooral als er niet voldoende water wordt gedronken.
• Uitdroging (dehydratie): Een van de meest voorkomende oorzaken van hypernatriëmie is uitdroging. Wanneer het lichaam meer vocht verliest dan het binnenkrijgt, bijvoorbeeld door overmatig zweten bij extreme hitte of zware lichamelijke inspanning, kan het natriumgehalte in het bloed stijgen. Vooral bij oudere mensen en mensen met overgewicht is de kans op uitdroging en hypernatriëmie groter, omdat zij vaak minder vocht drinken.
• Medische aandoeningen: Bepaalde aandoeningen, zoals nierproblemen, kunnen leiden tot vochtverlies en een verhoogd natriumgehalte. Ook hormonale aandoeningen kunnen de vocht- en natriumbalans beïnvloeden, waardoor het lichaam niet in staat is om het natriumgehalte binnen de normale waarden te houden.
• Onvoldoende waterinname: Een te lage vochtinname kan ervoor zorgen dat het lichaam niet voldoende vocht heeft om het natrium op peil te houden. Dit komt vaak voor bij mensen die onvoldoende drinken of bij intensieve lichamelijke activiteit in warme omstandigheden zonder voldoende waterinname.

Symptomen van een hoog natriumgehalte

De symptomen van hypernatriëmie variëren afhankelijk van de ernst van het natriumtekort en hoe snel het tekort zich heeft opgebouwd. Hier zijn enkele veelvoorkomende klachten:

• Dorst en droge mond: Het lichaam probeert een hoge concentratie aan natrium te compenseren door meer vocht te vragen. Een droge mond en een sterke dorst zijn vaak de eerste tekenen.
• Vocht vasthouden: Door het verhoogde natriumgehalte kan het lichaam vocht gaan vasthouden, wat leidt tot zwelling in bijvoorbeeld de handen en voeten.
• Verhoogde bloeddruk: Een hoog natriumgehalte zorgt ervoor dat het lichaam meer vocht vasthoudt, wat kan leiden tot een verhoogde bloeddruk. Een langdurig verhoogde bloeddruk kan weer bijdragen aan hart- en vaatziekten.
• Vermoeidheid en zwakte: Het lichaam heeft moeite om goed te functioneren met een hoge natriumconcentratie, wat kan leiden tot gevoelens van vermoeidheid en spierzwakte.
• Ernstige klachten: In ernstige gevallen kan hypernatriëmie leiden tot desoriëntatie, verwardheid en zelfs epileptische aanvallen. Dit kan optreden als de balans tussen natrium en water ernstig is verstoord en vereist directe medische hulp.

Diagnose van hypernatriëmie

Om een verhoogd natriumgehalte vast te stellen, is een bloedonderzoek noodzakelijk. Bij een algemeen bloedonderzoek wordt de concentratie natrium in het bloed gemeten. In sommige gevallen kan ook een urineonderzoek worden uitgevoerd om te kijken of het lichaam overtollig natrium probeert uit te scheiden. Verder kan de arts een lichamelijk onderzoek doen en vragen stellen over de inname van zout en vocht, evenals naar eventuele medische aandoeningen of medicatiegebruik.

Behandeling van een hoog natriumgehalte

De behandeling van hypernatriëmie richt zich op het herstellen van de vocht- en natriumbalans in het lichaam. Afhankelijk van de oorzaak en de ernst van het verhoogde natriumgehalte kan de behandeling bestaan uit:

• Toediening van vocht: Bij uitdroging kan vocht worden toegediend via een infuus om de balans te herstellen. Het is belangrijk dat dit langzaam gebeurt om ernstige schommelingen in de natriumwaarden te voorkomen.
• Voedingsaanpassingen: Door de inname van natrium via de voeding te beperken, kan het lichaam de natriumconcentratie beter op peil houden. Dit betekent minder keukenzout en bewerkte voedingsmiddelen. Alternatieve zoutbronnen, zoals Keltisch zout, kunnen worden overwogen, maar ook deze bevatten natrium en moeten met mate worden geconsumeerd.
• Medicatie: In sommige gevallen kan de arts diuretica voorschrijven om overtollig vocht uit het lichaam te verwijderen en de bloeddruk te verlagen. Dit helpt het natriumgehalte te verlagen, maar deze behandeling moet goed worden gemonitord om te voorkomen dat het natrium te snel daalt.

Tips om een hoog natriumgehalte te voorkomen

Er zijn verschillende stappen die je kunt nemen om hypernatriëmie te voorkomen en een gezonde natriumbalans te behouden:

• Let op je zoutinname: Probeer de dagelijkse hoeveelheid natrium te beperken tot de aanbevolen waarde (ongeveer 2,4 gram natrium of 6 gram keukenzout per dag). Lees voedselverpakkingen en vermijd voedingsmiddelen met een hoog zoutgehalte.
• Drink voldoende water: Zorg ervoor dat je dagelijks voldoende water drinkt, vooral bij lichamelijke inspanning en in warme weersomstandigheden. Dit helpt om uitdroging en een verhoogde natriumconcentratie te voorkomen.
• Gebruik alternatieven: In plaats van zout, kun je kiezen voor kruiden en specerijen om je eten op smaak te brengen. Dit helpt de zoutinname te verlagen zonder de smaak te verminderen.
• Kies voor vers voedsel: Ongeraffineerd voedsel zoals groenten, fruit, en ongezouten vlees bevat over het algemeen weinig natrium en kan helpen bij het behouden van een gezond natriumgehalte.

Een goede natriumbalans is essentieel voor je algehele gezondheid. Door bewust met zout en vocht om te gaan, kun je hypernatriëmie voorkomen en de risico’s op ernstige gezondheidsproblemen, zoals verhoogde bloeddruk en nierproblemen, verminderen.