Hartritmestoornissen na een hartinfarct – het vergeten risico van littekenweefsel

Ben je echt uit de gevarenzone na een hartinfarct? Dit moet je weten over littekenweefsel en hartritmestoornissen

Een hartinfarct is enorm ingrijpend, maar wat veel mensen niet weten, is dat het litteken in je hart nog jaren later gevaarlijke ritmestoornissen kan veroorzaken, vaak zonder duidelijke klachten. In dit artikel leggen we uit waarom nazorg zo belangrijk blijft, welke signalen je moet herkennen en hoe je zelf alert kunt blijven om onverwachte problemen te voorkomen.

Veel mensen denken dat ze na een hartinfarct – zeker als ze zich goed voelen – uit de gevarenzone zijn. Maar wist je dat littekenweefsel in je hartspier nog jaren later gevaarlijke ritmestoornissen kan veroorzaken? Dit risico is relatief onbekend, maar zeker niet zeldzaam.

Goede nazorg na een hartinfarct is belangrijk, ook wanneer je je goed voelt

Na een hartinfarct volgt meestal een intensief traject van herstel, revalidatie en leefstijlverandering. Toch weten veel hartpatiënten niet dat ook jaren na het infarct nieuwe risico’s kunnen ontstaan — ook als je je goed voelt en geen klachten hebt. Eén van die risico’s is het ontstaan van gevaarlijke hartritmestoornissen door littekenweefsel in het hart. Want dat littekenweefsel is blijvend en kan zelfs tien, vijftien of twintig jaar later alsnog voor problemen zorgen.

Bij sommige mensen ontstaat hierdoor een verstoring in het elektrisch geleidingssysteem van het hart. Dat kan leiden tot een gevaarlijke hartritmestoornis, zoals ventriculaire tachycardie (VT).

Wat is littekenweefsel in het hart en hoe ontstaat het?

Wanneer een deel van de hartspier geen zuurstof krijgt (bijvoorbeeld bij een acuut infarct), sterven spiercellen af. Die worden vervangen door bindweefsel: een soort litteken. Het littekengebied kan niet meer samentrekken of geleiden zoals gezond hartweefsel dat doet. Hierdoor verandert de elektrische prikkelgeleiding in het hart, wat ritmestoornissen in de hand kan werken.

Hoe kan littekenweefsel leiden tot hartritmestoornissen zoals VT?

De elektrische signalen in het hart volgen normaal gesproken een strak ritme. Maar in littekenweefsel kunnen deze signalen “verdwalen”, vertragen of cirkels gaan vormen (re-entry circuits). Dat kan leiden tot een ritmestoornis zoals ventriculaire tachycardie (VT): een snelle, onregelmatige hartslag die uitgaat van de hartkamers. Dit kan levensbedreigend zijn als het niet tijdig wordt behandeld.

Wat is ventriculaire tachycardie (VT)?

VT is een hartritmestoornis die ontstaat in de hartkamers (ventrikels). Bij VT neemt een afwijkende plek in de hartspier het hartritme over, waardoor het hart veel te snel en inefficiënt pompt — soms wel 150 tot 250 slagen per minuut. Hierdoor wordt er onvoldoende bloed rondgepompt.

Symptomen kunnen zijn:

• Duizeligheid of een licht gevoel in het hoofd

• Hartkloppingen

• Kortademigheid

• Flauwvallen

• Of soms helemaal geen klachten — totdat het ineens misgaat

In sommige gevallen kan VT overgaan in ventrikelfibrilleren, waarbij het hart volledig chaotisch gaat kloppen en stopt met pompen. Zonder snelle hulp (defibrillatie) kan dit fataal zijn.

Wanneer ontstaat het risico? En voor wie is dit vooral belangrijk?

VT kan zich kort na een infarct ontwikkelen bij mensen met een verzwakte hartfunctie. Maar opvallend is dat het ook pas jaren later kan ontstaan, gemiddeld tussen de 5 en 10 jaar na het infarct. Het littekenweefsel blijft aanwezig, en bij sommige mensen wordt het hart na verloop van tijd kwetsbaarder, zonder duidelijke klachten.

Daarom is het belangrijk om je hart blijvend te laten controleren, ook als je geen klachten hebt en je goed voelt.

Wanneer loop je meer risico?

• Bij mensen met een verminderde hartfunctie (EF <35%) ontwikkelt 20–50% binnen enkele jaren gevaarlijke ritmestoornissen.

• Groot littekengebied na een infarct

• Meerdere infarcten in het verleden

• Slechte conditie van de hartspier (cardiomyopathie)

• Geen goede follow-up, behandeling of monitoring na de eerste jaren

Vaak ontstaat het risico pas vanaf 5 tot 10 jaar na het infarct, of zelfs later. Juist dan is het belangrijk dat mensen nog steeds regelmatig worden gecontroleerd — ook als ze zich goed voelen.

Wordt dit risico altijd besproken? Waarom je hier zelden iets over hoort

Veel mensen weten het niet. Zelfs in de spreekkamer komt het onderwerp lang niet altijd aan bod. De meeste aandacht gaat uit naar het voorkomen van een nieuw infarct door leefstijl, medicatie en controle van risicofactoren. Maar de lange termijnrisico’s van oud littekenweefsel blijven vaak onderbelicht — ook al kunnen ze levensbedreigend zijn.

En het vreemde is: deze risico’s ontstaan soms zonder duidelijke klachten vooraf. Een patiënt kan zich prima voelen, goede inspanningstesten hebben, en tóch ineens een ernstige ritmestoornis ontwikkelen als gevolg van een oud infarctgebied. Juist daarom is het belangrijk dat deze kennis breder bekend wordt.

Niet elk type infarct geeft hetzelfde risico

Het risico op littekenvorming en ritmestoornissen hangt sterk af van het type infarct dat iemand heeft gehad:

• Klassiek hartinfarct (door kransslagader verkalking)

Dit is de bekendste vorm. Hierbij raakt een kransslagader afgesloten door een stolsel na plaque-ruptuur. Dit veroorzaakt duidelijke schade aan het hartspierweefsel, die vervangen wordt door littekenweefsel. Dat littekengebied kan later elektrische prikkels verstoren, met risico op ventriculaire ritmestoornissen, vooral bij een lagere linker ventrikel ejectiefractie (EF).

• MINOCA (Myocardial Infarction with Non-Obstructive Coronary Arteries)

Bij MINOCA is er hartschade zonder grote obstructies in de kransslagaders. De oorzaak kan liggen in vaatspasmen, micro-embolieën of kleine vaten (microvasculair). Soms ontstaat er ook littekenvorming, maar meestal is die beperkt. Het risico op late ritmestoornissen is hierdoor is niet uitgesloten, maar is wel lager en minder goed voorspelbaar. Beeldvorming zoals MRI kan helpen beoordelen of er toch littekens zijn.

• SCAD (Spontane dissectie van een kransslagader)

Vooral bij jongere vrouwen komt deze zeldzame oorzaak van infarct voor. Als de dissectie leidt tot zuurstoftekort, kan er ook littekenweefsel ontstaan. Maar niet elke SCAD leidt tot blijvende schade. Bij wél aanwezige littekens bestaat er een vergelijkbaar risico als bij andere infarcten, al lijkt dit gemiddeld lager.

Kortom: het risico op latere complicaties geldt vooral bij klassieke infarcten, maar ook bij andere vormen is het belangrijk om alert te blijven — zeker als er littekenweefsel is ontstaan.

Wat kun je zelf doen als patiënt?

1. Neem je behandeling en follow-up serieus

Ook als je je goed voelt, blijf regelmatig op controle komen en neem je voorgeschreven medicatie trouw in!

2. Ken je eventuele risico’s 

Vraag bij je cardioloog hoe je hartfunctie is. Een lagere ejectiefractie (EF < 40%) bijvoorbeeld kan een hoger risico geven op ritmestoornissen.

3. Bespreek of aanvullende controle voor jouw situatie zinvol is

In sommige gevallen is een MRI of een elektrofysiologisch onderzoek zinvol, zeker bij onduidelijke klachten of bekend litteken.

4. Let op signalen van je lichaam

Flauwvallen, duizeligheid of onverklaarbare vermoeidheid kunnen een reden zijn om verder te onderzoeken of er sprake is van elektrische instabiliteit.

Tot slot: kennis is geen angst, maar voorbereiding

Dit artikel is niet bedoeld om je ongerust te maken, maar om je te informeren. Want kennis kan levens redden! Voor de meeste mensen met een hartinfarct is er gelukkig een goede en stabiele situatie mogelijk, maar weten dat littekenweefsel een risico kan vormen, betekent ook dat je het in de gaten kunt houden. Met goede nazorg, monitoring en tijdige behandeling is het risico op complicaties sterk te beperken.

Laat deze informatie een reden zijn om serieus met je nazorg om te gaan en om anderen te stimuleren hetzelfde te doen.

Meer weten of delen met anderen?

Dit artikel is geschreven voor mensen met een hartinfarct of andere hartproblemen, en voor hun omgeving. Deel het gerust met je huisarts, cardioloog of ga erover in gesprek met ander hartgenoten in de community van Hart in Shape.