De gezondheid vóór de zwangerschap als onderdeel van hart- en vaatziektepreventie
- Hartziekten Vrouwen
- The Lancet
- Goedgekeurd door onderzoeker
Originele Onderzoek Titel:
Integrating preconception health into CVD prevention
- Bron: The Lancet
Samenvatting in begrijpelijke taal
Dit artikel uit The Lancet pleit ervoor om hart- en vaatziektepreventie al te starten vóór de zwangerschap, dus in de periode waarin een man of vrouw nadenkt over het krijgen van een kind. De gezondheid van beide ouders vóór de bevruchting blijkt namelijk invloed te hebben op het hart- en vaatstelsel van henzelf én hun toekomstige kinderen. De auteurs stellen dat artsen en zorgsystemen deze “preconceptieperiode” moeten zien als een kans om hartziekten te voorkomen, nog vóórdat ze kunnen ontstaan.
Wat hebben de onderzoekers precies onderzocht?
Dit artikel is geen klassieke klinische studie, maar een wetenschappelijke brief (correspondentie) van onderzoekers uit Nederland en België, gepubliceerd in The Lancet. De auteurs; Chahinda Ghossein-Doha, Sevda Ece Kizilkilic en Paul Dendale van het Erasmus MC en het Jessa Ziekenhuis Hasselt, reageren op de recente Lancet Commission on Rethinking Coronary Artery Disease (2025).
Die commissie stelde voor om hartziekten te zien als een levenslang proces, dat al vroeg in het leven begint. De onderzoekers uit Rotterdam en Hasselt gaan nog een stap verder: ze betogen dat dit proces zelfs vóór de bevruchting kan beginnen.
Hun brief brengt onderzoek samen uit verschillende wetenschappelijke richtingen. Van genetica en metabolisme tot zwangerschapsgeneeskunde en legt uit waarom de gezondheid van ouders vóór de zwangerschap van grote invloed is op het ontstaan van hart- en vaatziekten bij zowel ouders als kinderen.
Wat bedoelen ze met “preconceptieperiode”?
De preconceptieperiode is de tijd vóórdat een zwangerschap ontstaat, dus de fase waarin een vrouw (en haar partner) mogelijk een kind wil krijgen. In deze periode kunnen leefstijl, voeding, stress, gewicht, roken, alcoholgebruik en bestaande aandoeningen invloed hebben op:
- het verloop van de zwangerschap;
- het risico op zwangerschapscomplicaties;
- en de hart- en vaatgezondheid van het toekomstige kind.
De auteurs benadrukken dat zowel de moeder als de vader hier een rol in spelen.
Wat zijn de belangrijkste resultaten?
Omdat dit een overzicht en visie-artikel is, gaat het niet om getallen of een nieuw experiment, maar om een samenvatting van bestaande kennis en een oproep tot verandering.
De belangrijkste inzichten en argumenten zijn:
- Hartziekten kunnen al vóór de geboorte worden “voorbereid”
Wetenschappers zien steeds meer bewijs dat hart- en vaatziekten niet pas in de volwassenheid beginnen, maar hun wortels hebben in de vroege ontwikkeling, soms al vóór de conceptie. Gezondheid, voeding en leefstijl van ouders kunnen via epigenetische veranderingen (wijzigingen in genactiviteit) worden doorgegeven aan het kind.
- De gezondheid van de moeder vóór de zwangerschap telt zwaar mee
Overgewicht bij vrouwen vóór de zwangerschap is in verband gebracht met:
- een grotere kans op hoge bloeddruk en suikerziekte tijdens de zwangerschap;
- meer vetopslag bij het kind na de geboorte;
- een verhoogd risico op hartziekten op latere leeftijd bij zowel moeder als kind.
- Ook de leefstijl van vader heeft invloed
Nieuw onderzoek laat zien dat overgewicht en roken bij mannen vóór de bevruchting veranderingen in het sperma kunnen veroorzaken, die mogelijk het risico op hart- en stofwisselingsziekten bij het nageslacht verhogen.
- De placenta als spiegel van het hart en de vaten
Bepaalde afwijkingen in de placenta (zoals acute atherosis, een soort vroege aderverkalking in de bloedvaten van de placenta) zijn gekoppeld aan zwangerschapscomplicaties en kunnen wijzen op een algemene vaatwandgevoeligheid bij de moeder. De PEARLS-studie (BMJ Open 2025) onderzoekt of zulke afwijkingen voorspellers zijn van hart- en vaatziekten tot 20 jaar na een zwangerschapscomplicatie.
- Zwangerschap als test voor het hart
De zwangerschap legt veel druk op het hart en de bloedvaten van de vrouw. Als er tijdens de zwangerschap problemen ontstaan, zoals hoge bloeddruk of pre-eclampsie, kan dat een waarschuwing zijn voor een verhoogd risico op hartziekten later in het leven.
- De oproep: samenwerken en vroeger beginnen
De auteurs pleiten voor nauwere samenwerking tussen cardiologen, gynaecologen, huisartsen en fertiliteitsspecialisten. Door al vóór de zwangerschap risicofactoren aan te pakken (zoals overgewicht, roken, hoge bloeddruk of stress), kan men mogelijk hartziekten bij twee generaties tegelijk voorkomen.
- Een nieuw paradigma: van ‘de wieg tot het graf’ naar ‘vóór de conceptie tot het graf’
In eerdere publicaties (zoals European Journal of Preventive Cardiology, 2019) werd al gepleit voor preventie “from cradle to grave” , van geboorte tot ouderdom. De auteurs stellen nu dat dit nog breder moet worden gezien: preventie vanaf vóór de conceptie.
Wat betekent dit voor jou als hartpatiënt, of als iemand met kinderwens?
Deze visie is vooral relevant voor mensen met (een verhoogd risico op) hart- en vaatziekten die in de toekomst een kind willen krijgen, of voor wie al jong bewust met gezondheid bezig is.
Voor (aanstaande) moeders:
- Gezonde gewoontes vóór de zwangerschap kunnen niet alleen jouw eigen hart beschermen, maar ook de hartgezondheid van je toekomstige kind.
- Let op gewicht, bloeddruk en bloedsuikerwaarden nog vóórdat je zwanger wordt.
- Beweging, gezonde voeding en niet roken zijn de belangrijkste factoren die epigenetische risico’s kunnen verminderen.
Voor (aanstaande) vaders:
- Ook jouw leefstijl telt. Overgewicht, roken of overmatig alcoholgebruik kunnen de kwaliteit van het sperma beïnvloeden en mogelijk het risico op hartziekten bij het kind verhogen.
- Gezonde voeding en beweging verbeteren niet alleen jouw eigen conditie, maar kunnen letterlijk een gezondere start voor je toekomstige kind betekenen.
Voor hartpatiënten met kinderwens:
- Overleg vroegtijdig met je cardioloog of gynaecoloog. Samen kunnen zij inschatten of extra begeleiding of medicatieaanpassing nodig is.
- Bespreek bij vrouwen met een verleden van pre-eclampsie of zwangerschapscomplicaties altijd de langetermijnrisico’s voor hart- en vaatziekten.
- Ook ná de zwangerschap is follow-up belangrijk! Veel vrouwen worden onvoldoende gecontroleerd op bloeddruk en cholesterol na hun bevalling.
Voor de samenleving:
De boodschap van dit artikel is ook een maatschappelijke oproep: preventie van hartziekten begint niet bij de cardioloog, maar bij algemene gezondheidszorg, leefstijlondersteuning en bewustwording al bij jonge mensen, vóórdat zij ouders worden.
Zijn er beperkingen aan het onderzoek?
- Dit artikel is een opinie- en overzichtsstuk, geen nieuw experiment of klinische studie.
- Er worden geen nieuwe cijfers of analyses gepresenteerd, maar een synthese van bestaand bewijs.
- De meeste onderliggende onderzoeken over epigenetica en preconceptiegezondheid zijn nog relatief klein en vaak observationeel — ze tonen verbanden, maar geen harde causaliteit.
- Toch wijzen meerdere onafhankelijke studies in dezelfde richting, wat het idee versterkt dat vroege preventie zinvol en logisch is.
LET OP: Deze vertaling is automatisch gegenereerd met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) op basis van het originele wetenschappelijke artikel. De samenvatting is nagelezen en goedgekeurd door de onderzoeker. Dit geeft extra zekerheid dat de samenvatting inhoudelijk correct is. Hoewel we uiteraard streven naar een getrouwe weergave, is Hartinshape.nl niet aansprakelijk voor eventuele onjuistheden die ondanks uw goedkeuring zijn blijven staan. Raadpleeg bij twijfel altijd de originele publicatie of een medisch specialist.
Keurmerk 2 – Bekeken en goedgekeurd door een medisch specialist of de onderzoeker
Deze samenvatting is gecontroleerd door een medisch specialist of de oorspronkelijke onderzoeker. Zij hebben beoordeeld of de AI-vertaling de kern van het onderzoek correct weergeeft. Hartinshape.nl streeft hiermee naar betrouwbaarheid, maar kan geen volledige garantie geven op de interpretatie of volledigheid.
Keurmerk 3 – Gelezen en aangevuld door de onderzoeker
Deze samenvatting is niet alleen gelezen, maar ook inhoudelijk aangevuld of gevalideerd door de oorspronkelijke onderzoeker. Hierdoor biedt de tekst extra context of persoonlijke toelichting. Ondanks deze bijdrage blijft de eindverantwoordelijkheid voor interpretatie bij de lezer.